1. Δραστηριότητα Διάγνωσης Αναγκών

Σε αυτό το αρχικό στάδιο του έργου, είναι πολύ σημαντικό να συλλεχθούν πληροφορίες, σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο παραδίδονται στα σχολεία τα μαθήματα «Ενεργός Πολίτης» (στην Πορτογαλία) και «Κοινωνική Ενσυναίσθηση & Υπευθυνότητα» (στην Ελλάδα, στο πλαίσιο διεξαγωγής των εργαστηρίων δεξιοτήτων). Σκοπεύουμε επίσης να ακούσουμε εμπειρίες εκπαιδευτικών και μαθητών/μαθητριών σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν στο εκπαιδευτικό σύστημα, στον 21ο αιώνα.

Συχνά, τόσο στην Πορτογαλία όσο και στην Ελλάδα, τα περιεχόμενα που σχετίζονται με την έννοια του ενεργού πολίτη δεν αποτελούν αυτοτελές μάθημα, αλλά μια διαθεματική ενότητα που αφορά οριζόντια όλα τα μαθήματα, όπως μαθηματικά, γλώσσες, θετικές επιστήμες κ.λπ.

Θέλουμε να απαντήσουμε στις ακόλουθες ερωτήσεις:

• Τι γνωρίζουν τα παιδιά για την έννοια του ενεργού πολίτη, την δημοκρατική συμμετοχή, την συμμετοχή στα κοινά, τις πολιτισμικές διαφορές κ.λπ.;
• Πόσο σημαντική θεωρούν οι δάσκαλοι/ δασκάλες την επεξεργασία αυτών των εννοιών με τους μαθητές/ μαθήτριες και τι πιστεύουν για τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζονται στην πράξη;
• Ποιες μεθοδολογίες χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία του θέματος;
• Πώς αντιλαμβάνονται οι μαθητές/μαθήτριες και οι δάσκαλοι/δασκάλες τη σημασία της συναισθηματικής αγωγής;
• Ποιες προκλήσεις και εμπειρίες αντιμετωπίζουν οι δάσκαλοι/δασκάλες όταν διεξάγουν τα προγράμματα σπουδών σε τάξεις 24 έως 28 μαθητών; Ποιες αλλαγές θα ήθελαν να δουν;
• Ποιες προκλήσεις και εμπειρίες αντιμετωπίζουν οι μαθητές/ μαθήτριες σχετικά με το σχολείο και τη μαθησιακή εμπειρία συνολικά; Ποιες αλλαγές θα ήθελαν να δουν;

Αυτή η διάγνωση θα τεθεί σε εφαρμογή ακούγοντας τους δασκάλους/ δασκάλες (μέσω ερωτηματολογίου) και τους/τις μαθητές/ μαθήτριες (μέσω δυναμικών ασκήσεων). Σε αυτή τη δυναμική διαδικασία, θα παρατηρήσουμε τις στάσεις, τις απαντήσεις και το επίπεδο συμμετοχής των μαθητών/ μαθητριών σε ορισμένες ερωτήσεις και υποθετικά σενάρια.

Η δραστηριότητα της διάγνωσης αναγκών διαρκεί 90 λεπτά και αποτελείται από τις ακόλουθες ενότητες:

1. Συνοπτική περιγραφή
2. Άσκηση γνωριμίας
3. Άσκηση σχετικά με την ιθαγένεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ένταξη
4. Συζήτηση αναφορικά με την σχολική ζωή & προτάσεις γνωριμίας 
5. Άσκηση κλεισίματος

Ομάδα-στόχος της δραστηριότητας: μαθητές/ μαθήτριες Γ’ έως ΣΤ’ τάξης του δημοτικού και οι δάσκαλοι/ δασκάλες τους

 

2. Συν-δημιουργία των εργαστηρίων με το διδακτικό προσωπικό

Αυτή η δραστηριότητα είναι μια κρίσιμη στιγμή όπου οι δάσκαλοι/ δασκάλες συμμετέχουν ενεργά στον σχεδιασμό των μαθησιακών συνεδριών που βασίζονται σε πιο δυναμικές μεθοδολογίες που συμμετέχουν οι μαθητές/ μαθήτριες, όπου οι ίδιοι/ίδιες γίνονται στην πραγματικότητα οι ηγέτες της μαθησιακής τους διαδικασίας.

Είναι σημαντικό να τονιστεί η σημασία της ενεργητικής ακρόασης, της δέσμευσης και της συνεργασίας που πρέπει να καθιερωθεί μεταξύ των συντονιστών του έργου και των εκπαιδευτικών.

Η διαδικασία συν-σχεδιασμού θα πρέπει να ακολουθεί τα εξής βήματα:

(1) Δώστε στους εκπαιδευτικούς τα τρία κύρια θέματα που πρέπει να προσεγγίσουν και ζητήστε τους να επιλέξουν τα επιμέρους θέματα με τα οποία επιθυμούν να ασχοληθούν, λαμβάνοντας υπόψη το προφίλ της τάξης.

(2) Παρουσιάστε στους εκπαιδευτικούς ορισμένες πληροφορίες συμμετοχικών τεχνικών εκμάθησης για να αποκαλύψουν το εύρος των δυνατοτήτων τους και να τους εμπνεύσετε να συνεργαστούν για να σχεδιάσουν τη δραστηριότητα.

(3) Αναπτύξτε έναν μικρό οδηγό για την διεξαγωγή του εργαστηρίου, συμπεριλαμβανομένου του θέματος, των αξιών που προωθούνται, της περιγραφής της δραστηριότητας, των σχετικών ειδήσεων, του φύλλου πληροφοριών, του γλωσσάριου κ.λπ. για να υποστηρίξετε τον δάσκαλο/δασκάλα και τον συντονιστή να υλοποιήσουν το εργαστήριο.

Ομάδα-στόχος της δραστηριότητας: διδακτικό προσωπικό σχετικό με θέματα του Ενεργού Πολίτη

 

3. Εργαστήρια

Κάθε τάξη που θα συμμετέχει θα επωφεληθεί από τρία εργαστήρια, που αντιστοιχούν σε τρία κύρια θέματα:

• Συναισθηματική αγωγή
• Εμπλοκή των πολιτών και δημοκρατική συμμετοχή
• Ανθρώπινα δικαιώματα, διαφορετικότητα και ένταξη

Τα εργαστήρια θα βασίζονται σε ασκήσεις ρόλων, συζητήσεις και παιχνίδια, όπου τα παιδιά πρέπει: 1) να αποδομήσουν την προκατειλημμένη σκέψη, 2) να μπουν στη θέση του άλλου, 3) να αναλογιστούν το πρόβλημα, 4) να δημιουργήσουν λύσεις ως ομάδα. Αυτή είναι η συστηματική δομή όλων των εργαστηρίων, προκειμένου τα παιδιά να ακούν το ένα το άλλο, να επικυρώνουν διαφορετικούς τρόπους σκέψης, να προβληματίζονται για την πολυπλοκότητα των καταστάσεων και να συνεργάζονται για να βρουν κοινές λύσεις.

Μία από τις κύριες αναφορές για τα εργαστήρια είναι το «Πυξίδα – Εγχειρίδιο για την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα με τους Νέους», από το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Σκοπεύουμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε την τεχνική «θέατρο-φόρουμ».

Τι είναι το θέατρο-φόρουμ;

Είναι μια πολιτικοθεατρική μέθοδος που προέρχεται από το «Θέατρο των Καταπιεσμένων», που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του ’70 από τον Βραζιλιάνο θεατρολόγο Augusto Boal, αρχικά στη Βραζιλία, κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας, και αργότερα στην Ευρώπη, όταν ο Boal ήρθε για την εξορία του.

Το Θέατρο των Καταπιεσμένων δημιουργήθηκε με βάση το βιβλίο «Η Παιδαγωγική των Καταπιεσμένων» (1974), του επίσης Βραζιλιάνου παιδαγωγού και θεωρητικού Πάουλο Φρέιρε (Paulo Freire).

Αυτή η τεχνική αποκαθιστά την ικανότητα του ατόμου να είναι, ταυτόχρονα, κριτικός παρατηρητής και να δημιουργεί ενεργά την πραγματικότητα. Είναι ένας μεταμορφωτικός τύπος θεάτρου που δεν παρουσιάζει κλειστό τέλος, αλλά προκαλεί το κοινό με ένα δίλημμα που πρέπει να συζητήσει και, πάνω απ’ όλα, να μεταμορφώσει. Ο θεατής γίνεται «θεατής-ηθοποιός» και καλείται να ανέβει στη σκηνή και να ενεργήσει για λογαριασμό των λύσεων στο παρουσιαζόμενο πρόβλημα. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται σήμερα σε εκατοντάδες χώρες για κοινωνικό, πολιτικό και εκπαιδευτικό έργο.

Ομάδα-στόχος της δραστηριότητας: μαθητές/ μαθήτριες Γ’ έως ΣΤ’ τάξης του δημοτικού και οι δάσκαλοι/ δασκάλες τους.

 

4. Κινητικότητα Πορτογαλία/Ελλάδα 

Στόχος αυτής της δραστηριότητας είναι η ανταλλαγή εμπειριών και γνώσεων και η παρακολούθηση της επιτόπιας υλοποίησης του έργου από κάθε εταίρο.

Για τη δραστηριότητα αυτή, 2 επαγγελματίες από κάθε χώρα θα επισκεφθούν τον άλλο εταίρο κατά την υλοποίηση του έργου. Με αυτόν τον τρόπο θα έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν τις πρακτικές και τις μεθοδολογίες και τον τρόπο εφαρμογής τους στα εργαστήρια. Θα είναι επίσης μια ευκαιρία να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών. Επιθυμούμε να αναπτύξουμε την αίσθηση της ευρωπαϊκής συμμετοχής και τις αξίες της ενότητας και της διαφορετικότητας.

Ομάδα-στόχος της δραστηριότητας: επαγγελματίες και συντονιστές των δραστηριοτήτων

 

5. Καλές πρακτικές, κοινή χρήση και δημιουργία δικτύων συνεργασίας

Πως θα το επιτύχουμε αυτό κατά την διάρκεια υλοποίησης του έργου; 

• Αναφορές και νέα που σχετίζονται με την εκπαίδευση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατική συμμετοχή κ.λ.π. θα διαδοθούν μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης των εταίρων.

Πως θα το επιτύχουμε αυτό στο τέλος του έργου; 

• Θα συνταχθεί ένα έγγραφο με τίτλο «Καλές πρακτικές στην Εκπαίδευση για την έννοια του Ενεργού Πολίτη», σχετικά με το έργο και τα αποτελέσματά του και θα διαδοθεί μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης των εταίρων, των ευρωπαϊκών πλατφορμών για την εκπαίδευση και τη νεολαία και θα σταλεί σε κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς οργανισμούς στους τομείς της εκπαίδευσης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατικής συμμετοχής, της έρευνας, της χάραξης πολιτικής κ.λ.π.
• Με βάση τα εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν, θα δημιουργηθεί μια εργαλειοθήκη με πρακτικά εργαλεία για χρήση από τους εκπαιδευτικούς σε οποιοδήποτε εκπαιδευτικό πλαίσιο. Η εργαλειοθήκη θα είναι διαθέσιμη δωρεάν στην ιστοσελίδα του έργου και στις ευρωπαϊκές πλατφόρμες εκπαίδευσης και νεολαίας.
• Θα πραγματοποιηθεί ένα τελικό συνέδριο του έργου όπου θα διαδοθούν τα αποτελέσματα και οι ενδιαφερόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να ξεκινήσουν δίκτυα συνεργασίας μεταξύ τους.

Ομάδα-στόχος της δραστηριότητας: διδακτικό προσωπικό, άλλοι επαγγελματίες στον τομέα της εκπαίδευσης και ευρύ κοινό.